Software

Per 1 januari 2024 treden met de Omgevingswet ook de nieuwe versies van de BUM’s en HUM’s (versie 3.0) op het gebied van bodemenergie in werking. Om de bevoegde gezagen voldoende tijd te geven zich hierop voor te bereiden zal de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB) in het najaar van 2023 een aantal belangrijke wijzingen uit de BUM Bodemenergie – Deel 2: gesloten bodemenergiesystemen (GBES) alvast publiceren.

In 2020 introduceerde we via de BUM de standaardrekentool ITGBES (Interferentie Tool Gesloten Bodemenergiesystemen). Deze excel-tool kan de onderlinge temperatuurefffecten van maximaal twintig GBES doorrekenen. De opzet van ITGBES is gemaakt met behulp van het door Groenholland ontwikkelde rekenmodel ITGBES-PRO. ITGBES-PRO baseert zich op de eindige lijnbron methode. Dit is een gevalideerde analytische methode om temperatuureffecten in de bodem veroorzaakt door bodemwarmtewisselaars te benaderen.

De standaardrekentool ITGBES is niet altijd te gebruiken. Bijvoorbeeld bij meer dan twintig systemen, maar ook in het geval dat grondwaterstroming (Darcy-grondwaterstromingssnelheid) te veel invloed op de door de GBES veroorzaakte thermische effecten op de bodem uitoefent (Figuur 1). Dit laatste stelden ontwerpers vast aan de hand van een door Groenholland ontwikkelde tabel (Figuur 2). In de nieuwe versie van de BUM hebben we deze aanpak kunnen verfijnen!

Figuur 1 De effecten van grondwaterstroming op de temperatuur op de bodem rondom een bodemlus

Figuur 2 Grondwaterstromingssnelheden waarboven ITGBES niet van toepassing is

Om de toepasbaarheid van ITGBES met het oog op grondwaterstroming beter te kunnen inkaderen is vanuit het SIKB een verbetertraject in gang gezet. Het doel is om ontwerpers van GBES meer inzicht te geven in de effecten van grondwaterstroming in verschillende soorten situaties. Groenhollland voerde de analyse samen met een klankboordgroep vanuit het SIKB uit.

Het resultaat van dit onderzoek is een nieuwe en verbeterde tabel (Figuur 2.). Deze nieuwe tabel maakt het mogelijk om nu per situatie te bepalen hoeveel systemen nog met ITGBES kunnen worden doorgerekend, zonder dat de berekende effecten te veel zullen afwijken van de daadwerkelijke situatie als het gevolg van de grondwaterstroming (Figuur 1). Voor een hoop gevallen zal ook niets veranderen, en zal ITGBES nog steeds twintig systemen kunnen doorrekenen.

Figuur 2 De nieuwe en verbeterde tabel

Met name voor grotere GBES (>160 kWh/m/j) met weinig energiebalans, in gebieden waar de gemiddelde grondwaterstroming relatief laag is (≤ 5 m/j Darcy), blijken de resultaten van ITGBES bij een kleinere aantal systemen ook al relatief te kunnen afwijken. Vandaar dat het maximale aantal systemen wat nu door ontwerpers in een berekening kan worden meegenomen wordt verlaagd. Dat zijn nu tussen de minimaal drie en maximaal negentien systemen.

Gezien de verminderde toepasbaarheid van ITGBES en het groeiende aantal GBES in Nederland heeft Groenholland ITGBES-PRO uitgebreid. Voortbouwened op onze analyse voor het SIKB, kan Groenholland de effecten van grondwaterstroming in absolute zin beoordelen. De nieuwste versie van ITGES-PRO geeft de temperatuureffecten tussen verschillende GBES als gevolg van zowel warmtetransport door geleiding als door grondwaterstroming.

Voor de gevallen waarbij een berekening niet meer met ITGBES uitgevoerd kan worden als gevolg van de aanwezigheid van de grondwaterstroming op de projectlocatie, kan nu dus met onze ground source designer alsnog een berekening worden uitgevoerd. Neem voor meer info over grondwaterstroming en interferentie, ITGBES of ITGBES.PRO contact op via info@groenholland.nl