Bodemenergieplan
Voor gemeentes (bevoegd gezag), commerciële partijen (projectontwikkelaars) en toekomstige gebruikers van bodemenergie
Een bodemenergieplan bestaat in de basis uit een kaart van het plangebied, een beschrijving van de gebruiksregels voor gesloten (en mogelijk open) bodemenergiesystemen en een tabel per systeem geoptimaliseerde toegestane energiewinning. Dit laatste is van belang omdat bouwprojecten vaak gefaseerd plaatsvinden en woningseigenaren niet tegelijktijdig van het gas af gaan. Als je in een ontwerp geen rekening houdt met toekomstige naburige bodemenergiesystemen is er een risico dat de warmte en koude van jouw buren afpakt. Door het maken van een bodemenergieplan kan je deze problemen voorkomen en kunnen ook nog in de toekomst bewoners kiezen voor bodemenergie!
Lees explainer: hoe organiseer en faciliteer je bodemenergie in je beleid?
Overweeg je een bodemenergieplan op te stellen?
Waarom een bodemenergieplan?
Met een bodemenergieplan behoud bevoegd gezag de regie op gebiedsniveau over de realisatie van bodemgekoppelde warmtepompsystemen. We zien dat ontwerpers niet altijd rekening houden met toekomstige aan te leggen systemen. Dit is onwenselijk. Als gevolg van thermische interactie in de grond tussen buursystemen kan voor toekomstige gebruikers onvoldoende bodemenergie beschikbaar zijn. Omdat de onderlinge thermische effecten pas na verloop van jaren (>10 jaar) duidelijker worden, is het van belang om dit vroegtijdig te onderzoeken.
Dit probleem is relevant omdat projectontwikkelaars nieuwbouwwijken vaak gefaseerd bouwen en huiseigenaren van bestaande woningen niet tegelijk van het gas af gaan.
Om problemen te voorkomen en iedereen van bodemenergie gebruik te laten maken kan de gemeente een bodemenergieplan opstellen. Binnen een gebied van een bodemenergieplan moet de partij die het ontwerp maakt aan de gestelde eisen uit het plan voor bodemenergie voldoen.
De praktijk
De praktijk leert dat projectontwikkelaars in meerdere fases bouwen en een wijk vaak pas na meerdere jaren af is. Een ontwerper van individuele of klein collectieve bodemenergiesystemen kan in een ontwerp ook rekening houden met toekomstige systemen, die nog niet zijn gemeld. Dit gebeurt alleen als een gemeente dit zelf afdwingt.
Hoe pakt een gemeente de regie?
De gemeente is bevoegd gezag en kan initiatief nemen om een “interferentiegebied” aan te wijzen. Daarmee voert de gemeente regie over de toepassing van bodemenergie en verzekert het de energiezekerheid voor alle huidige en toekomstige gebruikers van bodemenergie. Binnen een interferentiegebied worden energiebudgetten over alle kavels verdeeld. Het resultaat is dat iedereen zich aan deze regels moet houden, zodat ook toekomistige bewoners voor een optimaal presterend bodemenergiesysteem kunnen kiezen. Binnen een interferentiegebied zijn alle systemen vergunningsplichtig en moeten ze aan alle gebruiksregels vanuit het bodemenergieplan voldoen.
Niet alleen een interferentiegebied is onderdeel van een bodemenergieplan
In de gebruiksregels van een bodemenergieplan staat welke eisen aan het ontwerp worden gesteld om negatieve interferentie tussen bodemenergiesystemen te voorkomen. Deze eisen kunnen een voorgeschreven minimale lengte van de bodemwarmtewisselaar zijn of een minimumeis aan de energiebalans (verhouding warmte/koudevraag).
Groenholland ontwikkelde een rekenmethode waarmee de thermische interacties tussen systemen nauwkeurig wordt bepaald. Deze rekenmethode is o.a. toegepast om de Interferentie Tool Gesloten Bodemenergiesystemen te ontwikkelen. De rekenmethode kan ook worden toegepast met een optimalisatietechniek waarmee voor elk systeem binnen een interfentiegebied de maximale energetische belasting van de bodem wordt bepaald. Elk systeem krijgt in het ontwerp van het bodemenergieplan zo een “eerlijk” deel van de bodemenergie toegewezen, zodat ook in de toekomst geen negatieve interferentie optreedt.
Naast de energiebudgetten kan een bodemenergieplan ook andere eisen aan ontwerp en aanleg van systemen stellen. Deze eisen kunnen gaan over de boordiepte, afdichting van boorgaten, rendementseisen of aandachtspunten zoals bodemverontreiniging of archeologische waarde. Kortom ook de volgende zaken verdienen aandacht:
- Harmoniseren van ontwerp met betrekking tot geothermische parameters;
- Voorschriften met betrekking tot boorproces en lozen van werkwater;
- Eventueel beperken van boordiepte;
- De bodemopbouw en voorkomen scheidende lagen;
- Minimumeisen aan rendement van systemen.
Schakel ons in voor het maken van een plan voor bodemenergie
Je kan aan veel factoren denken bij het maken van een plan voor bodemenergie. Neem de regie in eigen hand als gemeente en zorg ervoor dat ook toekomstige bewoners nog kunnen kiezen voor een bodemwarmtepomp!